علامه حسن زاده آملی

فعل، همرنگ جزا است

هرچند در بدو امر چنين مى‌نمايد كه فعل همرنگ جزا نيست و لكن با دقت و نظر معلوم مى‌گردد كه فعل همرنگ جزاست، كه ذوق طاعت، جوىِ انگبين مى گردد و خشمِ نفسانى مايه نار جهنم است و وعده‌ی فردا و پس فرداى تو سبب انتظار تو در محشر مى گردد...

منبع: دروس معرفت نفس

علامه حسن زاده آملی...

مناسبت بین عمل و جزاءاينكه ما زرع و زارع و مزرعه خودمان هستيم و تمام لذات و آلام ما مطلقا، چه در بيدارى و چه در خواب و چه در عوالم بعد از اين نشأه، همگى انحاء ادراكات ماست. قرآن مجيد جزاى بعضى از اعمال انسان را بيان فرمود. مثلاً كسانى كه مال يتيم را به ستم مى خورند , در باطنشان آتش میخورند: ان الذين يأكلون أموال اليتامى ظلما إنما يأكلون فى بطونهم نارا و سيصلون سعيرا. (سوره نساء، آیه 10) چه مناسبتى ميان اَكلِ مالِ يتيم در ظاهر و خوردن آتش در باطن؟در روايات ما از زبان ائمه هداة مهديين، كه ترجمان قرآن اند، در جزاى اعمال، بياناتى است كه خواص هم در بسيارى از موارد در فهم مناسبات آن عاجزند.ما سخن از معراج جناب رسول الله (ص) را مى‌شنويم و روايات معراجيه را مى خوانيم ولى به اسرار آن پى‌نبرده‌ايم و ندانسته‌ايم كه روايات معراجيه سفرنامه رسول الله (ص) است و آنچه كه در آن سفر ملكوتيش بيان فرموده است، همه سرگذشت انسان و بيان احوال و اطوار وجودى او در عوالم ابدى بعد از اين نشأه است كه ريشه‌ی آن‌ها از اين نشأه است كه الدنيا مزرعة الاخرة.منبع: دروس معرفت نفس علامه حسن زاده آملی...ادامه مطلب

آگاهی مفهومی یا دارایی؟آگاهى مفهومى چندان كارى نمى رسد، من مى دانم مثلا فلان نوع حلوا را چگونه بايد پخت، آرد و روغنش چه قدر، آب و عسلش چه قدر. اما حلوا را نچشيده ام و آن لذتى را كه خورنده حلوا ادراك كرده است، من ندارم، به حلوا حلوا دهن شيرين نمى شود، تا نچشى ندانى .دانائى مفهومى غير از دارائى ذوقى و شهودى است. اين سخن در لذت، در اَلم هم چنين است، آنكه دندانش درد گرفت و به دندان پزشك رجوع كرده است، پزشك، مفهوم درد را ادراك مى كند، نه خود درد را، آن كه درد دارد، مى داند درد چيست. به قول حكيم سنائى در حديقه:آن شنيدى كه رفت نادانىبعيادت به درد دندانىگفت باد است زان مباش غمينگفت آرى، ولى به نزد تو اينبر من اين درد كوه پولاد استچون توئى بي‌خبر تو را باد استغرض اين كه بايد معانى واقعى اسماء و صفات الهى را دارا شد و آن كه به عرض رسانده ام، هر كس بدان پايه كه دارا است به همان اندازه انسان است و به همان اندازه قدر و قيمت دارد و بهمان اندازه قرآن و بهشتى بلكه بهشت است، اين دارائى است.منبع: مجموعه مقالات علامه حسن زاده آملی...ادامه مطلب

حمد با دل

اگر زبان با اين دل مطابق باشد و آن زبان بگويد «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‏» شيرين است. جناب كلينى در اين باره بابى از زبان ائمه (ع) عنوان كرد كه بگذاريد ذكر را اول دل شما بگويد. سعى كنيد جان شما از عالم ذكر و ملائكه شود.

منبع: شرح فصوص الحکم

علامه حسن زاده آملی...

معاویه پایه گذار مذهب جبر!آنچه در بدو پيدايش مذهب جبرى از استاد علامه شعرانى و ديگران نقل كرده ايم كه اول كسى كه مذهب جبر آورد، جهم بن صفوان بود، تفحص بيشتر در آن لازم است، زيرا نقل است ابوالأسود دئلى در بنى قشير فرود آمد و آن‌ها جبرى بودند و در شب بر ابوالأسود سنگ مى انداختند. ابوالاسود به دوستى خاندان پيغمبر و على صلوات الله عليهم معروف بود و گويا علت سنگ انداختن بنى قشير بر وى همين بوده است و چون صبح شد آن‌ها را ملامت كرد. آنان گفتند: ما سنگ نينداختيم بلكه خدايتعالى انداخت. ابوالاسود گفت: به خدا دروغ نگوييد! اگر خدا سنگ انداختى در نشانه خطا نكردى.ابو على محمد بن عبدالوهاب جبائى متوفى 303 ه. كه يكى از بزرگان معتزله است گويد: اول كسى كه قائل به جبر شد معاويه ابن ابى سفيان بود چنانكه در بعد از مغنى قاضى عبدالجبار نقل مى كنيم و ابوالأسود قريب به قرنى پيش از جهم بود.منبع: خیر الاثر در رد جبر و قدر علامه حسن زاده آملی...ادامه مطلب

استدلال جبری معاویه!علامه شيخ بهائى در كشكول آورده است: «معاويه روزى در خطبه گفت: خدايتعالى گويد: هيچ چيزى نيست مگر در نزد ما خزائن آن است و آن را فرو نمى فرستيم مگر به اندازه معلوم. پس چرا به ما سرزنش مى شود؟احنف در مقابل او برخاست و گفت: اى معاويه! ما تو را بر آنچه كه در خزائن خداى است سرزنش نمى كنيم، بلكه بر آنچه كه خداوند بر ما از خزائنش فرو فرستاد و تو آن را تصرف كردى و در را به روى ما بسته اى سرزنش مى كنيم.منبع: خیر الاثر در رد جبر و قدر علامه حسن زاده آملی...ادامه مطلب

سیاست بنی امیه و بنی عباس!ابوعلى گفت: قول به جبر و اظهار آن از معاويه بود تا بدين حيلت عذرى براى كارهاى منكرش به مردم وانمود كند، بايد دقت بسزا كرد. آرى، اينگونه پديده ها از بنى اميه و بنى عباس بسيار بوده است تا اينكه مردم را به سير قهقرى از مناهل معارف حقيقى و ائمه وحى و تنزيل و حاملان اسرار كتاب الله و خزائن كنوز الهى، اعنى محمد و آل محمد صلوات الله عليهم، باز داشتند.منبع: خیر الاثر در رد جبر و قدر علامه حسن زاده آملی...ادامه مطلب

ماه رمضان آمدماه رمضان آمد، نور دل و جان آمدنور دل و جان آمد، ماه رمضان آمدبه به رم از آن آمد، یکسر همه دیوان رایکسز همه دیوان را، به به رم از آن آمدنیروی روان آمد، مر سالک صادق رامر سالک صادق را، نیروی روان آمدعاشق به فغان آمد، از شوق سحرخیزیاز شوق سحرخیزی، عاشق به فغان آمداز سوی جنان آمد، آن را که دلت خواهدآن را که دلت خواهد، از سوی جنان آمدچون بند گران آمد، بر گردن محرومانبر گردن محرومان، چون بند گران آمداز عالم جان آمد، قرآن کریم این مهقرآن کریم این مه، از عالم جان آمدسعدان به قران آمد، از قدرش و قرآنشاز قدرش و قرآنش، سعدان به قران آمددر مهد امان آمد، زین مه حسن نجمشزین مه حسن نجمش، در مهد امان آمدمنبع: دیوان اشعارپی‌نوشت: 1. رم: نفرت علامه حسن زاده آملی...ادامه مطلب

معجزات قولی

پوشيده نيست كه اينگونه معجزات قولى را بعد از قرآن و پيغمبر خاتم صلى الله عليه و آله از هيچ صحابه و تابعين و علماى بعد از آنان، به جز از ائمه اثنى عشر اماميه عليهم السلام، روايت نشده است وتنها همين معجزات قولى در حقانيت امامت الهيه آنان كافى است.

منبع: رساله انه الحق

علامه حسن زاده آملی...

دعای عدیلهدعاى عديله را از اين جهت عديله گويند كه انسان در هنگام موت پناه ميبرد بخدا از عدول از ايمان و فى دعاء اول ليلة من رجب من مصباح شيخ الطائفة: اللهم انى اعوذ بك من العديله عند الموت، دعاى معروف عديله را منسوب به امير المؤ- منين على عليه السلام دانسته‏اند و مرحوم حاج ميرزا ابراهيم سبزوارى بر آن شرحى حكيمانه و عارفانه نوشته است، راقم گويد سياق دعا به اعلى صوت خود فرياد مى‏كشد كه از منشئات بعضى از علماى اماميه است فتامل. (نكته 851).منبع: هزار و یک نکته، نکته 134 علامه حسن زاده آملی...ادامه مطلب